9 tháng đầu năm, thời
sự thế giới có 3 vấn đề nóng: 1) những chuyển biến tích cực mở ra cơ hội hòa
bình lâu dài tại bán đảo Triều Tiên; 2) Trung Đông vẫn đầy xung đột, bạo lực, bất
trắc từ Syria, Apganistan đến Yemen và 3) căng thẳng thương mại giữa 2 nền kinh
tế lớn số 1, số 2 thế giới: Hợp chủng quốc Hoa Kỳ ( Mỹ) và Cộng hòa Nhân dân
Trung Hoa (Trung).
Ban Tuyên giáo
Thành ủy tổng hợp, phân tích nội dung thứ 3 để cán bộ, đảng viên, nhân dân có
thêm hiểu biết, nâng cao nhận thức, phục vụ công tác.
1-
Khái quát chung:
Thương mại là 1 hoạt
động kinh tế, trao đổi hàng hóa giữa cá
nhân, doanh nghiệp hay quốc gia với nhau dưới hình thức trực tiếp ( hàng đổi
hàng) hay gián tiếp ( vật trung gian là đồng tiền), theo nguyên tắc đồng thuận,
ngang giá, các bên đều có lợi.
Thương mại xuất hiện
hàng ngàn năm nay cùng sự xuất hiện của các hình thức Nhà nước sơ khai đầu
tiên. Từ giữa thế kỷ 20 đến nay, thương mại là hoạt động kinh tế chủ yếu của
hơn 220 nền kinh tế trên thế giới với quy mô, mức độ, sự lan tỏa và liên kết
ngày càng sâu rộng. Thương mại đã trở thành 1 trong các yếu tố chính đánh giá sự
phát triển và hội nhập kinh tế thế giới của 1 quốc gia.
Cùng với sự phục hồi
kinh tế thế giới sau giai đoạn suy thoái kéo dài 2008-2011, năm 2017 tổng giá
trị thương mại toàn cầu đạt khoảng 17.230 tỷ USD, tăng 11% so với năm 2016. Việt
Nam chúng ta là 1 trong các nước có tốc độ tăng giá trị thương mại cao nhất với
tổng giá trị đạt xấp xỉ 425 tỷ USD ( xuất khẩu 213,8 tỷ , nhập khẩu 211,1 tỷ,
thặng dư 2,7 tỷ), qua đó trở thành nền kinh tế có độ mở cao ( được tính khi tổng
giá trị thương mại> tổng GDP).
2-
Có hay không cuộc
chiến thương mại Mỹ- Trung?
Năm 2017, Mỹ- nền
kinh tế số 1 TG với GDP danh nghĩa 19.970 tỷ USD, chịu thâm hụt thương mại với
các nền kinh tế có quan hệ thương mại gần 800 tỷ USD ( Mỹ xuất khẩu 1.512 tỷ
USD, nhập khẩu 2.308 tỷ USD); trong đó
chiếm đa số- 375 tỷ USD từ thâm hụt thương mại với Trung Quốc- nền kinh tế số 2
TG, GDP danh nghĩa 12.132 tỷ USD. Cụ thể là Mỹ xuất hàng hóa, dịch vụ sang
Trung Quốc 131,7 tỷ USD trong khi Trung Quốc xuất sang Mỹ 506,8 tỷ USD.
Quan điểm nhất quán
của Tổng thống Mỹ Donal Trump từ khi tranh cử đến khi cầm quyền 2 năm 8 tháng
qua là cuộc chơi kinh tế, thương mại của Mỹ với đồng minh, đối tác phải công bằng,
nước Mỹ với vị thế siêu cường không thể chịu lép vế, thiệt thòi về thương mại.
Chính vì thế, từ tháng 4/2017, Mỹ đã thực hiện các bước đi giành lại quyền công
bằng thương mại, chủ yếu với Trung Quốc. 1 năm 4 tháng qua, căng thẳng thương mại
Mỹ - Trung đã gần đạt đỉnh khi Mỹ liên tiếp đưa ra các biện pháp tăng thuế, hạn
chế hạn ngạch hàng hóa Trung Quốc vào Mỹ và Trung Quốc cũng đáp trả tương ứng.
2 bên đã có nhiều cuộc tiếp xúc cấp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng nhưng hướng giải
quyết vẫn bế tắc.
Dự báo, nếu chiến
tranh thương mại Mỹ- Trung diễn ra, kinh tế toàn cầu sẽ thiệt hại khoảng
430-450 tỷ USD trong năm 2018 và gia tăng trong các năm tiếp theo. Các đối tác
thương mại của 2 ông lớn này sẽ thiệt hại hàng năm từ 2- 10 % GDP tùy theo mức
độ phụ thuộc, trong đó Việt Nam chúng ta có thể thiệt hại tới 3% GDP ( khoảng gần
9 tỷ USD) trong năm 2018, nếu GDP năm nay tăng trưởng 6,7%, quy mô nền kinh tế
đạt khoảng 239 tỷ USD.
Hiện nay, các nhà
kinh tế hàng đầu TG và VN chia làm 2 quan điểm: 1) khó có khả năng xẩy ra chiến
tranh thương mại Mỹ- Trung do Mỹ và Trung phụ thuộc với nhau rất lớn về kinh tế,
thương mại; trong đó Trung cần Mỹ hơn do những yếu kém của nền kinh tế sau hơn
20 năm tăng trưởng nóng đã phát tác ( như nợ công cao, bong bóng bất động sản,
ô nhiễm môi trường trầm trọng, phân hóa giầu nghèo gay gắt...), nên khả năng
cao đến cuối năm 2018 và sang đầu năm 2019 Trung sẽ từng bước nhượng bộ Mỹ; 2)
chiến tranh thương mại Mỹ- Trung nổ ra cuối năm 2018 hoặc đầu năm 2019 do Mỹ
quyết chơi đến cùng vì có lợi thế của nền kinh tế số 1 TG, có độ bền vững, an
toàn cao hơn hẳn kinh tế Trung Quốc và sâu xa hơn, để ngăn chặn sự vươn lên của
Trung Quốc về kinh tế, chính trị, đe dọa vị thế siêu cường của Mỹ.
3-
Tác động và chính
sách của Việt Nam chúng ta
Là nền kinh tế đang
phát triển, có quan hệ thương mại với 223 quốc gia, vùng lãnh thổ, có độ mở về
kinh tế rất cao, chúng ta khó tránh khỏi những tổn thất nếu căng thẳng thương mại
Mỹ - Trung kéo dài hay nghiêm trọng hơn, xẩy ra chiến tranh thương mại. Chính
phủ đã và đang tập trung các giải pháp ổn định, phát triển kinh tế, giảm thiểu
tác động xấu từ kinh tế TG theo tinh thần các Nghị quyết của BCH Trung ương Đảng
đã ban hành. 3 nhóm giải pháp cơ bản là:
1) Nhận thức và điều
hành đúng nền kinh tế hàng hóa, vận hành theo cơ chế thị trường, có sự định hướng,
điều chỉnh phù hợp của Nhà nước. Ổn định kinh tế vĩ mô, thu hút đầu tư nước
ngoài song hành cùng phát huy nguồn lực đầu tư trong nước. Nhanh chóng tiếp cận
và chủ động bước vào cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Ổn định nợ công và kiềm chế
lạm phát mức phù hợp. Phấn đấu tăng trưởng kinh tế năm 2018 đạt 6,7% trở lên,
quy mô nền kinh tế ( GDP) đạt xấp xỉ 240 tỷ USD.
2) Tiếp tục gia
tăng giá trị xuất khẩu những hàng hóa có thế mạnh, phân bổ hợp lý ra các thị
trường, tránh phụ thuộc vào các thị trường lớn. Có biện pháp cụ thể nhập khẩu
những dịch vụ, hàng hóa phù hợp, cần thiết cho nền kinh tế. Duy trì tốt thặng
dư thương mại từ 3-5 tỷ USD/năm. Đầu tư, nâng tầm các mặt hàng thương hiệu Việt
ra châu lục, TG, nhất là hàng hóa của các doanh nghiệp trong nước. Thực hiện mạnh
hơn phong trào khởi nghiệp, tư duy mới, sáng tạo của doanh nghiệp Việt Nam.
3) Quyết liệt thực
hiện Chính phủ “liêm chính, sáng tạo, hành động, vì nhân dân phục vụ” từ Trung
ương đến cấp xã. Nâng cao trách nhiệm công vụ, làm việc đổi mới, có tư duy phản
biện, có trách nhiệm giải trình những vấn đề đất nước, nhân dân đòi hỏi; gương
mẫu thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị
khóa XII; có nhận thức và hiểu đúng những vấn đề lớn của TG và đất nước đối với
lãnh đạo, công chức từ Bộ, Ngành đến Tỉnh, Huyện, Xã.
Nguyễn Minh Thắng- Trưởng ban Tuyên giáo